Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası

Azərbaycanın ilk veb saytı (1995)

ANA SƏHİFƏ  >>  XƏBƏRLƏR  >>  NƏŞRLƏR

Müasir Azərbaycan elmi inkişafdadır
17.10.2016 09:21
  • A-
  • A
  • A+

Müasir Azərbaycan elmi inkişafdadır

Azərbaycanda elmi prioritetlər də dünyanın çağırışlarına uyğunlaşdırılmalı, ölkənin mühüm sosial-iqtisadi və ictimai-mədəni problemlərinin həllinə istiqamətləndirilməlidir. Bu işin öhdəsindən uğurla gəlmək üçün Azərbaycan alimləri Prezident İlham Əliyev tərəfindən irəli sürülmüş “Regionun iqtisadi və siyasi mərkəzi olan Azərbaycan bölgənin elm mərkəzinə də çevrilməlidir” çağırışını strateji hədəf olaraq seçmişdir.

Təbii ki, müasir çağırışlar və hədəflər kontekstində yuxarıda qeyd edilən vəzifələrin reallaşdırılması güclü elmi infrastruktur, elmi potensial, maddi-texniki baza tələb edir. Müstəqillik illərində Azərbaycan elmində ardıcıl olaraq islahatlar həyata keçirilməkdədir. Bu islahatlar zəminində akademiyanın strukturu, idarəetmə və təşkilati sistemi əsaslı olaraq təkmilləşdirilmiş, elmi müəssisələrin fəaliyyətinin məqsədyönlü koordinasiyası üçün bir sıra mühüm tədbirlər həyata keçirilmişdir. 

Akademiyanın Rəyasət Heyəti ən aktual elmi, elmi-innovativ və elmi-təşkilati məsələlərin professional və multidissiplinar səviyyədə müzakirə olunduğu intellektual beyin mərkəzinə çevrilmişdir. Fundamental elmlər üzrə araşdırmaların müasir tələblər səviyyəsinə yüksəldilməsi, multidissiplinar tədqiqatların elmi fəaliyyətin perspektivli sahəsi kimi dəyərləndirilməsi, o cümlədən nano-, bio-, informasiya və digər qabaqcıl texnologiyaların araşdırılması, innovasiya fəaliyyətinin gücləndirilməsi, elmi potensialın inkişafında dövlət, biznes və qeyri-dövlət sektorlarının qarşılıqlı əlaqələrinin təşkili və s. məsələlər barəsində müvafiq qərarlar qəbul edilir.

Akademiyanın strukturunda müasir dövrün tələblərindən irəli gələrək Molekulyar Biologiya və Biotexnologiyalar İnstitutu, Elm Tarixi İnstitutu, Qafqazşünaslıq İnstitutu, Neft və Qaz İnstitutu, Biofizika İnstitutu yaradılmış, bir sıra institutlar, o cümlədən Fəlsəfə İnstitutu, Hüquq və İnsan Haqları İnstitutu, Torpaqşünaslıq və Aqrokimya İnstitutu müasir elmi prioritetlər əsasında yenidən qurulmuş, bu istiqamətdə işin təşkili ilə əlaqədar müvafiq təşkilati tədbirlər həyata keçirilmişdir. Burada məqsəd sadəcə olaraq struktur dəyişikliyi deyil, dünya elmində prioritet hesab olunan yeni bir elmi istiqamətin Azərbaycana gətirilməsi, inkişaf etdirilməsidir. 

Müstəqillik illərində Azərbaycan elmində həyata keçirilən islahatların mühüm istiqamətlərindən birini elmi fəaliyyətin koordinasiyası təşkil edir. Azərbaycanda elmi fəaliyyət, əsasən, Milli Elmlər Akademiyasını, ali təhsil müəssisələrini, dövlət qurumlarının tərkibindəki elmi təşkilatları, qismən də özəl sektoru əhatə edir. Belə bir mürəkkəb infrastrukturda qərarlaşmış elmi fəaliyyətin vahid prinsip əsasında idarə olunmasına nail olmaq üçün Respublika Elmi Tədqiqatların Təşkili və Əlaqələndirilməsi Şurası fəaliyyət göstərir. 

Müstəqillik illərində Respublika Elmi Tədqiqatların Əlaqələndirilməsi Şurasının qarşısına qoyulmuş yeni vəzifələrin yerinə yetirilməsi məqsədilə Azərbaycan elmi, bütövlükdə elmi-texniki potensialı səfərbər edilmiş, bir sıra elmi və elmi-təşkilati işlər həyata keçirilmişdir. Bu məqsədlə elmin müxtəlif istiqamətləri üzrə problem şuralarının tərkibi yenidən formalaşdırılmışdır. Xüsusilə qeyd etmək lazımdır ki, ölkənin milli maraqlarının qorunması, sosial-iqtisadi inkişafı baxımından əhəmiyyət kəsb edən yeni elm sahələri üzrə bir sıra şuralar yaradılmışdır. 

Koordinasiya sahəsində həyata keçirilən tədbirlər yalnız təşkilati işlərlə məhdudlaşmır. Respublika üzrə koordinasiya məsələlərinin geniş müzakirəsi məqsədilə Azərbaycan elminin tarixində ilk dəfə olaraq 19 dekabr 2014-cü ildə Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası, Azərbaycan Respublikasının Rabitə və Yüksək Texnologiyalar və Təhsil nazirliklərinin birgə təşkilatçılığı ilə Azərbaycan Alimlərinin I Qurultayı keçirildi. Müasir dünyanın çağırışlarına müvafiq olaraq Azərbaycan elmini beynəlxalq elmi tələblərə uyğunlaşdırmaq, ölkədə və xaricdə yaşayan azərbaycanlı alimlər arasında əlaqələri gücləndirmək məqsədi ilə keçirilən bu tədbirdə ölkəmizin akademik, təhsil, biznes və vətəndaş cəmiyyəti sektorlarında çalışan alim və tədqiqatçılar, o cümlədən xarici ölkələrdə yaşayan azərbaycanlı alimlər iştirak etmişlər. Qurultayda elmin koordinasiyası məsələlərinin də əhatə olunduğu müvafiq Bəyannamə qəbul edilmişdir. 

İndi elmin koordinasiyası özünün tamamilə yeni mərhələsindədir. “Elm haqqında” Azərbaycan Respublikası Qanununda üzərində xüsusi dayanılan məsələlərdən biri elmin yeni prinsiplərlə koordinasiyadır. Qanunun həyata keçirilməsi haqqında Azərbaycan Respublikası Prezidentinin fərmanında Elmi Tədqiqatların Əlaqələndirmə Şurasının Əsasnaməsinin Nazirlər Kabineti tərəfindən təsdiq edilməsinə dair xüsusi maddə öz əksini tapmışdır. Bu, həmin qurumun rolunun və funksiyalarının daha da artırılmasına xidmət edəcəkdir.

Müstəqillik illərində ölkəmizin beynəlxalq əlaqələrinin inkişafına, bütün dünyada nüfuzunun artmasına adekvat olaraq beynəlxalq elmi əlaqələr sahəsində də xeyli uğurlar əldə edilmişdir. Həyata keçirilən bu tədbirlər çərçivəsində AMEA-nın beynəlxalq elmi əməkdaşlığı yenidən qurulmuşdur. 

Son illər “Horizon - 2020” layihəsi üzrə fəal iş aparılmış, həmçinin NATO ilə əməkdaşlıq istiqamətində çox əhəmiyyətli irəliləyişlər əldə olunmuşdur. Eyni zamanda, bir sıra nüfuzlu beynəlxalq təşkilatlarla qlobal problemlərin tədqiqi və elmi nailiyyətlərin tətbiqi istiqamətində müzakirələr aparılmış, səmərəli münasibətlər qurulmuşdur. 

Bu gün elmimiz üçün əlamətdar örnəklər kimi fiziklərin CERN-də, geoloq və geofiziklərin MIT-də, Dubnadakı elmi layihələrdə iştirakını və başqa iri Avropa layihələrini göstərə bilərik. Sevindirici haldır ki, müstəqillik illərində Azərbaycan alimlərinin İmpakt Faktorlu jurnallarda minlərlə elmi məqalələri dərc olunmuşdur.

Beynəlxalq elmi əlaqələrin genişləndirilməsi sahəsində atılan ən mühüm addımlardan biri də elmi tədqiqat müəssisələrində xarici alimlərin iştirakı ilə birgə layihələrin həyata keçirilməsidir. Son illərdə akademiyada ABŞ-ın, Almaniyanın, İtaliyanın nüfuzlu elmi mərkəzləri ilə birlikdə xeyli sayda beynəlxalq laboratoriyalar yaradılmışdır.

Respublika Prezidentinin “Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının gənc alimlərinin Avropanın elmi mərkəzlərində doktorantura təhsilinin maliyyələşdirilməsi haqqında” müvafiq sərəncamının icrası ilə əlaqədar son illər AMEA-nın xeyli sayda gənc alimi dünyanın elmi mərkəzlərinə göndərilmişdir. Bu proses akademiyada fasiləsiz olaraq davam etdirilir.

Müstəqillik illərində ölkədə informasiya cəmiyyətinin formalaşması və inkişaf tendensiyasına müvafiq olaraq e-Azərbaycanın tərkib hissəsi kimi e-elmin formalaşması istiqamətində də əhəmiyyətli irəliləyiş əldə edilmiş, onun e-təhsil və digər onlayn mühitlərə inteqrasiyası təmin olunmuşdur...

 

Akif Əlizadə, AMEA-nın prezidenti, akademik

"Azərbaycan" qəzeti, 17 oktyabr 2016-cı il

  • Paylaş: