Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası

Noyabrın 27-də Azərbaycan Radiosunda “Axşam görüşləri” proqramının görkəmli ədəbiyyatşünas alim, akademik Həmid Araslıya həsr edilən növbəti buraxılışı yayımlanıb.

Nizami Gəncəvi adına Milli Azərbaycan Ədəbiyyatı Muzeyinin baş direktoru, akademik Rafael Hüseynovun təqdimatında yayımlanan verilişdə akademik Həmid Araslının ömür yoluna nəzər salınıb, onun Azərbaycan ədəbiyyatşünaslığının və folklorşünaslığının inkişafındakı müstəsna xidmətlərindən bəhs edilib.

Bildirib ki, Həmid Araslı 1909-cu ildə Gəncədə ruhani ailəsində anadan olmuşdu. O, din və dinşünnaslıq aləmində məşhur sayılan, İslami mətləblərlə bağlı bir sıra kitabların, məqalələrin, tərcümələrin müəllifi olan Axund Məmmədtağı Ərəszadənin oğlu idi. M.Ərəszadənin ərəbcədən tərcümə etdiyi “Təşrih-i fəraiz”i kitabı bu gün də əldədir.

Akademik Rafael Hüseynov qeyd edib ki, atasını da, anası Dürrəbəyimi də erkən itirən Həmid dövrün dəbinə uyğun olaraq mollaxana təhsili almağa başlamışdı. 6 yaşında Gəncədə, Şah Abbas məscidinin nəzdindəki mədrəsəyə verilən Həmid daha sonra Gəncə darülmüəlliminə - kişi müəllimlər seminariyasına daxil olmuş, 1921-1926-cı illərdə orada təhsil almışdı. O, həm də saysız-hesabsız kitabları mütaliə etmiş, savadını artırmışdı. Pedaqoji İnstitutun Dil və ədəbiyyat fakültəsində, aspiranturada təhsil almışdı.

Diqqətə çatdırılıb ki, Həmid Araslı 1930-cu illərdə ədəbiyyatşünaslığa gəlmiş, qədim söz sərvətlərimizi araşdırmağa başlamışdı. 1937-ci ildə aspiranturanı bitirən, bir neçə elmi kitabın və dərsliyin müəllifi, Yazıçılar İttifaqının üzvü olan Həmid Araslını yaradıb rəhbərlik etdiyi Şərq Əlyazmaları Fondunda məhz sovet məfkurəsinə zidd əski əlyazmaları toplayıb tədqiq etdiyinə görə tutduğu vəzifədən xaric etmişdilər.

“Orta məktəblərdə 1936-cı ildən tədris edilən “Qədim ədəbiyyat” dərsliyinin, “Ədəbiyyat müntəxəbatı”nın, ədəbiyyat proqramlarının müəllifi Araslı idi”, - söyləyən akademik Rafael Hüseynov ədibin ilk dəfə olaraq “Kitabi-Dədə Qorqud” dastanın tədqiqi və nəşri, Azərbaycan folklorşünaslığının araşdırılmasında rolu, Füzulinin yaradıcılığının tədqiqatçısı və Nəsimi irsinin ilk araşdırmaçısı kimi xidmətlərindən söhbət açıb. O, Nizami Gəncəvi adına Ədəbiyyat Muzeyinin yaradılmasının da Həmid Araslının adı ilə bağlı olduğu vurğulayıb. Bildirib ki, Həmid 1940-1941-ci illərdə yeni yaranan Nizami Gəncəvi adına Ədəbiyyat Muzeyində elmi katib vəzifəsində çalışırdı. O vaxtdan 1945-ci ilə qədər qurulması davam edən ekspozisiyanın mətninin müəllifi, baş məsləhətçisi və rəhbəri idi.

Qeyd olunub ki, Həmid Araslı 1943-cü ildə “XIII-XVI əsrlərdə Azərbaycan ədəbiyyatı tarixi” mövzusunda dissertasiya işini uğurla müdafiə etmişdi. 1944-cü ildə Azərbaycan Dövlət Universitetində Yaxın Şərq ədəbiyyatı kafedrasının müdiri vəzifəsinə seçilmişdi.

Akademik Rafael Hüseynov bildirib ki, Həmid Araslının ömrü uzunu ürəyində, beynində, varlığında gəzdirdiyi, həyatı boyu qayğısını, təəssübünü çəkdiyi yük qurğuşundan qat-qat ağır olan söz yükü idi. Bu müqəddəs yükü şərəflə daşıyanlarsa heç zaman yorulmaz.

© Bütün hüquqlar qorunur. Xəbərlərdən istifadə edərkən www.science.gov.az saytına istinad zəruridir.