Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası

Naxçıvan Bölməsinin İncəsənət, Dil və Ədəbiyyat İnstitutunun baş direktoru, AMEA-nın müxbir üzvü Əbülfəz Quliyevin özbək şairi Məhəmməd Salihin cağatay türkcəsindən ana dilimizə tərcümə etdiyi “Şeybaninamə” poemasının təqdimatı keçirilib.

Təqdimat mərasimini giriş sözü ilə Naxçıvan Bölməsinin sədri, akademik İsmayıl Hacıyev açıb. Akademik əvvəlcə özbək şairi Məhəmməd Salih və onun “Şeybaninamə” məsnəvisi haqqında fikirlərini bölüşüb, Məhəmməd Şeybani xanın tarixdəki yerindən danışıb.

Bölmə sədri belə şəxsiyyətlərə həsr olunmuş əsərlərin tarixi keçmişin öyrənilməsinə təsirindən, eləcə də həmin əsərlərin ana dilimizə tərcüməsinin əhəmiyyətindən söz açıb, professor Əbülfəz Quliyevin tərcüməçilik fəaliyyətindən, bugünədək nəşr olunan əsərlərindən bəhs edib.

İsmayıl Hacıyev Azərbaycanda Atatürk Mərkəzinin xətti ilə çap olunmuş kitabı Azərbaycan-özbək ədəbi əlaqələrinin möhkəmləndirilməsinə növbəti töhfə kimi qiymətləndirib.

Bölmənin İncəsənət, Dil və Ədəbiyyat İnstitutunun Ədəbiyyatşünaslıq şöbəsinin müdiri, filologiya üzrə fəlsəfə doktoru, dosent Ramiz Qasımov tədbirdə “Azərbaycan-özbək ədəbi əlaqələri və professor Əbülfəz Quliyevin tərcüməsində “Şeybaninamə” məsnəvisi” mövzusunda məruzə edib.

Alim Azərbaycan-özbək ədəbi əlaqələrinin tarixi, həmin əlaqələrin sonrakı inkişafı və orta əsr özbək ədəbiyyatının seçilən nümayəndələri haqqında məlumat verib. Problemin ədəbiyyatşünaslıqdakı yerindən bəhs edərək, bir sıra tədqiqatçıların mövzu ilə bağlı araşdırmalarını diqqətə çatdırıb.

Ramiz Qasımov professor Əbülfəz Quliyevin tərcüməsində anadilli oxuculara təqdim olunan əsəri əhatəli təhlil edib. Alim bildirib ki, minacat, lirik mənzumələr və tarixi hadisələrin əksini tapdığı 80 babdan ibarət “Şeybaninamə” məsnəvisi əruz vəzninin rəməl bəhrində qələmə alınıb.

Poemada təsvir olunan hadisələrin təsvirindən, onların orijinallığını qorumaq şərti ilə Azərbaycan dilinə peşəkar tərcüməsindən danışan tədqiqatçı diqqətə çatdırıb ki, kitabda məsnəvinin tərcüməsi onun transkripsiyası ilə birgə təqdim olunub. Bu isə əsərin cağatay və azərbaycandilli variantları arasında müqayisəni asanlaşdırır.

Daha sonra İncəsənət, Dil və Ədəbiyyat İnstitutunun Onomastika şöbəsinin müdiri, filologiya üzrə fəlsəfə doktoru, dosent Firudin Rzayev ““Şeybaninamə”də tarix: faktlar və toponimlər” adlı məruzə edib.

Əvvəlcə poemada əksini tapan tarixi hadisələri diqqətə çatdıran alim Avropa səyyahlarının XII-XVI əsrlərə aid əsərlərində Azərbaycan dilinin işlədilmə arealı, türk xalqları arasındakı ədəbi-mədəni əlaqələr barədə qeydləri təqdimat iştirakçılarının nəzərinə çatdırıb.

Məruzəçi qeyd edib ki, əsərdə bir çox şəxs və yer adları işlədilib. Həmin adların siyahı şəklində kitaba əlavə olunması, xüsusilə tədqiqatçılar üçün böyük önəm daşıyır.

“Şeybaninamə”də qeyd olunan adlardan bir çoxunun etimologiyası haqqında müfəssəl məlumat verən Firudin Rzayev türk tayfalarının qədim tarixindən, as, xaçmataq, hürrü, asər türklərinin indiki Özbəkistan ərazisinə yayılmasından danışıb, bu bilgilərin daha geniş oxucu kütləsinə çatdırılmasında professor Əbülfəz Quliyevin xidmətlərindən söz açıb.

Sonda çıxış edən Əbülfəz Quliyev əsərlə ilk tanışlığı, onun tərcümə variantları ilə bağlı fikirlərini dinləyicilərlə bölüşüb, təqdimat mərasiminin təşkilinə və fəaliyyətinə göstərilən diqqətə görə tədbir iştirakçılarına təşəkkür edib. 

© Bütün hüquqlar qorunur. Xəbərlərdən istifadə edərkən www.science.gov.az saytına istinad zəruridir.