Mehdiyev Arif Şəfaət oğlu 1934-cü il dekabrın 19-da Bakı şəhərində anadan olmuşdur. 1957-ci ildə Moskva Elektrotexniki Rabitə İnstitutunu bitirmişdir. 1969-cu ildə fizika üzrə fəlsəfə doktoru, 1984-cü ildə fizika üzrə elmlər doktoru elmi dərəcəsini, 1987-ci ildə isə professor elmi adını almış, 2001-ci ildə AMEA-nın həqiqi üzvü seçilmişdir.
Əmək fəaliyyətinə 1957-ci ildə AEA-nın Fizika İnstitutunda başlayaraq 1975-ci ilədək baş laborant, kiçik elmi işçi, baş elmi işçi vəzifələrində çalışmışdır. AEA «Xəzər» Elmi Mərkəzində elmi işlər üzrə direktor müavini (1975-1978), AMEA Təbii Ehtiyatların Kosmik Tədqiqatları İnstitutunda elmi işlər üzrə direktor müavini (1978-1982), Kosmik Tədqiqatlar Elm-İstehsalat Birliyinin Baş direktorunun birinci müavini (1982-1991), 1991-ci ildə Baş direktoru olmuşdur. Azərbaycan Milli Aerokosmik Agentliyinin Baş direktoru (1992-2003), AMEA-nın vitse-prezidenti (2001-2007) vəzifələrində çalışmışdır. 2002-ci ildən MAA Aerokosmik Monitorinq kafedrasına rəhbərlik etmişdir. 2002-ci ildən Azərbaycan Respublikasının Prezidenti yanında Ali Attestasiya Komissiyasının sədri olmuşdur. A.Mehdiyev yerüstü və bort məlumat-ölçü komplekslərinin işlənib hazırlanması sahəsində mühüm layihələrin icraçısı kimi məsafədən aerokosmik tədqiqatlar sahəsində Yerin Kosmosdan tədqiqinin texniki vasitələrinin işlənib hazırlanmasının elmi prinsiplərini müəyyənləşdirmiş, bir sıra müxtəlif təyinatlı məlumat-ölçü komplekslərinin hazırlanmasında və kosmik məlumatların emalında yeni texnologiyaların – coğrafi-məlumat sistemləri texnologiyalarının tətbiqi sahəsində yüksək nəticələr əldə etmişdir. Onun rəhbərliyi ilə hazırlanmış yerüstü və təyyarə məlumat-ölçü kompleksləri «Günəş-84» Beynəlxalq Eksperimentində istifadə edilməklə yanaşı Polşa, Çexoslovakiya, Monqolustan və Macarıstan kosmonavtları kosmosda uçan zaman tədqiqatçıları peykaltı ölçmələrlə təmin etmişdir. Uzun müddət hərbi təyinatlı məlumat-ölçü komplekslərinin yaradılması üzrə elmi-tədqiqat və təcrübi-konstruktor işlərinin yerinə yetirilməsinə rəhbərlik etmişdir. O, kosmik fəzanı tədqiq edən peyk cihazlarının, o cümlədən «Salyut-Soyuz» orbital kompleksinin bortunda fəaliyyət göstərən «RS-17» rentgen spektrometrinin yaradılmasında fəal iştirak etmişdir. Onun iştirakı ilə işlənib hazırlanmış «Pulsar-X1» rentgen teleskopu «Mir» orbital stansiyasında öz funksiyasını axıradək yerinə yetirmişdir. A.Mehdiyev 300-dən artıq çap edilmiş elmi əsərin, o cümlədən 50-dək patentin müəllifidir. Rəhbərliyi altında 20-dək fəlsəfə doktoru, 5 elmlər doktoru hazırlanmışdır. Beynəlxalq Mühəndislik Akademiyasının (BMA) həqiqi üzvü, BMA-nın Azərbaycan şöbəsinin prezidenti, Amerika Astronavtika və Aeronavtika İnstitutunun üzvü və YUNESKO-nun İnformasiyalaşdırma Akademiyasının həqiqi üzvü, Rusiya mühəndislik akademiyasının həqiqi üzvü, Azərbaycan Respublikası «Radionaviqasiya» Şurasının sədri və MDB ölkələri üzrə «Radionaviqasiya» Şurasında Azərbaycan Respublikasının nümayəndəsi olmuşdur. Azərbaycan SSR Əməkdar elm və texnika xadimi, Azərbaycan SSR Dövlət mükafatı laureatıdır. Y.Məmmədəliyev adına medal, BMA ”Böyük qızıl medalı”, “Şərəf nişanı” ordeni (1979), Belarus Respublikasının “Fransisk Skorina” medalı, Azərbaycan Respublikasının “Şöhrət” (2009) və “Şərəf” (2014) ordenləri ilə təltif edilmişdir. A.Mehdiyev 19 dekabr 2016-cı ildə vəfat etmişdir. |
|
(1934-2016) |