Qasımov Mirabbas Göycə oğlu 1939-cu il iyulun 11-də Şamaxı rayonunun Nərimankənd kəndində (indiki Qobustan şəhəri) anadan olmuşdur. 1961-ci ildə M.V.Lomonosov adına MDU-nun Mexanika-riyaziyyat fakültəsini bitirmişdir. 1964-cü ildə fəlsəfə doktorluğu, 1967-ci ildə elmlər doktorluğu disertasiyasını müdafiə etmiş, 1968-ci ildə professor elmi adını almış, 1980-ci ildə AEA-nın müxbir üzvü, 1989-cu ildə isə həqiqi üzvü seçilmişdir.
Moskva Fizika-Texnika İnstitutunda assistent (1964-1965) F.E.Dzerjinski adına Hərbi-Mühəndislik Akademiyasında baş müəllim (1965-1968), Azərbaycan Dövlət Universitetində professor (1968-1972), kafedra müdiri (1972-2008), dekan, rektor (1990-1992), AEA Riyaziyyat və Mexanika İnstitutunun şöbə müdiri (1970-1976), Azərbaycan Respublikası Təhsil nazirinin birinci müavini (1989-1990) vəzifələrində çalışmışdır. M.Qasımov Azərbaycanda müasir riyaziyyat elmi məktəbinin yaradıcılarından biridir. Requlyar Şturm-Liuvill operatoru üçün iki spektrə görə tərs məsələni tam həll etmiş, potensialın bərpası üçün effektiv üsul vermiş, sinqulyar halda növbələşən iki ardıcıllığın eyni bir operatorun məxsusi ədədləri olması üçün meyar tapmışdır. Dirak tipli diferensial tənliklər sistemi üçün spektral analizin tərs məsələsini, həmçinin eksponensial azalan potensiallı öz-özünə qoşma olmayan çoxölçülü Şredinger operatoru üçün səpilmə məsələsinin həllinə görə ayrılış məsələlərini tam həll etmişdir. Verdiyi üsullar dünya elmi ədəbiyyatında onun adını daşıyır. İkinci tərtib periodik potensiallı geniş sinif adi diferensial operatorların spektral analizini qurmuşdur. Belə potensiallar dünya riyazi ədəbiyyatında Qasımov potensialı adlanır. Keldış operator dəstələrinin məxsusi və qoşulmuş funksiyalar sisteminin çoxqat tamlığını və bu dəstələrin faktorlaşdırılmasını, müəyyən sinif tipsiz operator-diferensial tənliklər üçün Koşi məsələsinin korrektliyini göstərmişdir. M.Qasımov 100-ə yaxın elmi işin müəllifidir. 70-ə yaxın fəlsəfə doktoru və 15-dən çox elmlər doktoru hazırlamışdır. Bakı Dövlət Universitetində Tətbiqi riyaziyyat kafedrasının, Tətbiqi riyaziyyat və kibernetika fakültəsinin, Tətbiqi riyaziyyat Elmi Tədqiqat İnstitutunun təşkili və inkişafında müstəsna xidmətləri olmuşdur. 1990-1995-ci illərdə Azərbaycan Respublikası Ali Sovetinin deputatı olmuşdur. Riyaziyyatçıların üç Beynəlxalq konqresində (Moskva – 1966, Nitsa – 1970, Vankuver – 1974) iştirak etmişdir. Moskva Riyaziyyat Cəmiyyətinin üzvü, Egey-İzmir və Səlcuq-Konya Universitetlərinin fəxri doktoru olmuşdur. Akademik M.V.Keldış adına qızıl medal ilə təltif olunmuşdur. Akademik Mirabbas Qasımov 2008-ci ildə Bakıda vəfat etmişdir. |
|
(1939-2008) |