Ş.Məmmədov 1904-cü ildə Naxçıvan MR Ordubad rayonunun Dəstə kəndində anadan olmuşdur. 1930-cu ildə dağ-mədən mühəndisi ixtisası üzrə Moskva Dağ-Mədən Akademiyasını bitirmişdir.
Ş.Məmmədov 1938-ci ildə fəlsəfə doktoru, 1948-ci ildə isə texnika üzrə elmlər doktoru elmi dərəcələrini almış, 1959-cu ildə Azərbaycan Elmlər Akademiyasına (AEA) müxbir üzv, 1968-ci ildə isə həqiqi üzvü seçilmişdir. Ş.Məmmədov Maqnitoqorsk filiz mədənində işləmiş, Culfa “Soyuzmərgümüş” kombinatının rəisi olmuşdur. O, Moskva Dağ-Mədən İnstitutunun Filiz yataqlarının işlənilməsi kafedrasına rəhbərlik etmişdir. Böyük Vətən müharibəsi illərində “Naxduzfiliz”in baş mühəndisi vəzifəsində işləmişdir. 1950-1953-cü illərdə Zaqafqaziyada ən iri filiz-mədən kompleksinin – Daşkəsən Dağ-Mədən Kombinatının tikintisinə rəhbərlik etmişdir. 1953-1954-cü illərdə Azərbaycan Dövlət Universitetinin (indiki Bakı Dövlət Universiteti) elmi işlər üzrə prorektoru, 1956-1959-cu illərdə isə Geofizika kafedrasının müdiri olmuşdur. Ş.Məmmədov 1959-1961-ci illərdə Azərbaycan SSR Nazirlər Soveti yanında Ali və Orta İxtisas Təhsili Komitəsinin sədri vəzifəsində işləmişdir. 1965-1970-ci illərdə Azərbaycan Neft və Kimya İnstitutunun Faydalı qazıntı yataqlarının işlənilməsi kafedrasının müdiri, 1970-1982-ci illərdə isə həmin kafedranın professoru olmuşdur. 1958-ci ildən 1984-cü ilə qədər AEA Geologiya İnstitutunda dağ-mədən işləri sektoruna rəhbərlik edərək Azərbaycanda dağ-mədən elminin əsasını qoymuşdur. Faydalı qazıntıların işlənməsi üzrə çoxsaylı mütəxəssislər hazırlamışdır. O, dağ-mədən süxurlarının partlayışla dağıdılması, filiz və qeyri-filiz yataqlarının işlənməsi, şaxta üsulu ilə neftin çıxarılmasının, filiz yataqlarının işlənməsinin yeraltı sistemlərinin təsnifatı üzrə mühüm nəzəri və təcrübi əhəmiyyəti olan elmi tədqiqatları yerinə yetirmişdir. Ş.Məmmədovun faydalı qazıntıların işlənilməsi sistemi üzrə fundamental əsərləri dağ-mədən elmini çox zənginləşdirmişdir. O, ali təhsil müəssisələrinin dağ-mədən fakültəsi tələbələri üçün Azərbaycan dilində ilk dərsliklərin və dərs vəsaitlərinin müəllifi olmuşdur. Ş.Məmmədovun 220-dən çox elmi əsəri, o cümlədən 23 monoqrafiyası nəşr olunmuşdur. Ş.Məmmədov “Əməkdə fərqlənməyə görə” (1939), “Qafqazın müdafiəsinə görə” (1945), “Böyük Vətən müharibəsində əmək igidliyinə görə” (1945), “Əmək veteranı” (1977) medalı və “Qırmızı Əmək Bayrağı” (1946) ordenilə təltif edilmişdir. Akademik Şirəli Məmmədov 1984-cü ildə Bakıda vəfat etmişdir. |
|
(1904-1984) |