Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası

Astronomlar ilk dəfə olaraq Günəş sistemimizdən kənarda olan planetin atmosferinin üçölçülü strukturunu deşifrə ediblər. Onlar Günəşdən daha böyük və daha isti bir ulduzun orbitində fırlanan ən ifrat dərəcədə isti qaz planetində üç atmosfer təbəqəsini aşkarlayıblar.

Tədqiqatçılar Avropa Cənub Rəsədxanasının Çilidə yerləşən nəhəng teleskop kompleksinin bütün dörd teleskop vahidini birləşdirərək müxtəlif kimyəvi tərkibə və güclü küləklərə malik təbəqələri aşkar ediblər və “Tylos” adlanan planet olan WASP-121b atmosferinə nəzər salıblar.

Tədqiqatçılar indiyədək Günəş sistemimizdən kənarda olan və ekzoplanet adlanan bəzi planetlərin atmosferinin kimyəvi tərkibini, şaquli quruluşunu və ya onlarda kimyəvi elementlərin tərkibini xəritələşdirmədən müəyyən edə biliblər.

WASP-121b “ultra-isti Yupiter” sayılır. O, öz ulduzuna yaxın orbitdə fırlanan və onları həddindən artıq isti edən böyük qaz planetləri sinfinə aiddir. Bu planetin atmosferi Günəş sistemimizin ən böyük planeti olan Yupiterdə olduğu kimi, əsasən, hidrogen və heliumdan ibarətdir. Lakin WASP-121b-nin atmosferi əvvəllər görülən analoqlarına bənzəmir.

Tədqiqatçılar spesifik elementlərin varlığını axtararaq üç təbəqəni fərqləndiriblər. WASP-121b-nin alt təbəqəsi dəmirin - atmosferin inanılmaz istiliyinə görə qaz halında olan metalın olması ilə xarakterizə olunurdu. Küləklər qazı planetin əbədi isti tərəfindən daha soyuq tərəfə köçürür.

Orta təbəqə natriumun olması ilə səciyyələnirdi, reaktiv axın planetin ətrafında dairəvi şəkildə saatda 70,000 kilometr sürətlə əsən və Günəş sistemindəki hər hansı küləkdən daha güclü olan hava cərəyanıdır. Üst təbəqə hidrogenə əsaslanaraq xarakterizə edilib, bu təbəqənin bir hissəsi kosmosun dərinliklərində itir.

AzərTac