Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası

Bakı Beynəlxalq Kitab Sərgisi çərçivəsində Türk dünyasının ən qiymətli kitablarından biri olan Mahmud Kaşğarinin məşhur “Divanü lüğat-it-türk” əsərinin I, II və III cildlərinin və Türk mənşəli arxaizmlər lüğəti”nin (XIII-XVIII əsrlər Azərbaycan yazılı abidələri əsasında) I, II və III cildlərinin təqdimatı olub.

AMEA-nın Nəsimi adına Dilçiilik İnstitutunun direktoru professor Nadir Məmmədli Divanü lüğat-it-türk” əsərinin ilk dəfə ərəb dilindən Azərbaycan dilinə özbək əsilli Azərbaycan alimi Xalid Səid Xocayev tərəfindən tərcümə edildiyini diqqətə çatdırıb. Nadir Məmmədli Xalid Səid Xocayevin bu kitabın tərcüməsinə görə “əks-inqilabi pantürkist təşkilatın üzvü kimi Türkiyənin xeyrinə kəşfiyyat işi aparmış şəxs” damğası ilə ittiham olunaraq 1937-ci ildə güllələnməyə məhkum edildiyini və bununla da əsərin itmiş hesab olunduğunu bildirib. Alim əsərin 86 ildən sonra - 2023-cü ildə Dilçilik İnstitutunun arxivindən tapıldığını qeyd edib.

Kitabın tərtibçisi, giriş və şərhlərin müəllifi professor Nadir Məmmədli, elmi redaktoru Türk Dil Qurumunun rəhbəri professor Osman Mertdir. Nəşrlər Mahmud Kaşğarinin məşhur “Divanü lüğat-it-türk” əsərinin 950 illiyinə həsr olunub.

Professor Nadir Məmmədli bildirib ki, belə kitab sərgilərində yeni nəşrlərlə tanış olmaq imkanı əldə edirik. Dilçiliyimizin müxtəlif sahələrilə bağlı çox önəmli faktlarla rastlaşırıq.

Tədbirdə bildirilib ki, “Türk mənşəli arxaizmlər lüğəti” Azərbaycan dili tarixinin leksikologiya, semasiologiya, sintaksis, morfologiya, fonetika sahələri üçün zəngin material mənbəyidir. Belə ki “Türk mənşəli arxaizmlər lüğəti”ndə sözlərin tarixi xronologiyası tətbiq edildiyindən həm məna inkişafını, həm də işlənmə intensivliyini aşkar izləmək mümkündür. Lüğətin hazırlanmasında ümumilikdə 60-dan çox müəllif və tərcümə əsərlərindən nümunələr toplanılıb. Həmin mənbələr “Kitabi Dədə Qorqud”un Drezden nüsxəsindən tutmuş XVIII əsrə qədər olan yazılı abidələri əhatə edir.

© Bütün hüquqlar qorunur. Xəbərlərdən istifadə edərkən www.science.gov.az saytına istinad zəruridir.