Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası

Amerika Birləşmiş Ştatlarının Nyu-York Universitetinin alimləri, Yerdəki heyvanların, o cümlədən amfibiyalar, sürünənlər, məməlilər və quşların kütləvi şəkildə məhv olmasının tsiklik baş verdiyini aşkar ediblər.

Bu proses hər 27 milyon ildən bir baş verir və qlobal təbii fəlakətlərlə üst-üstə düşür.

Tədqiqat göstərir ki, Yer tarixində yox olma böyük asteroid təsirləri və geniş lava axını ilə müşayiət olunan vulkan püskürmələri nəticəsində baş verir.

"Daşqın bazalt vulkanizmi yaradan böyük cisimlərin düşməsi və Yerin daxili fəaliyyətinin impulsları, Qalaktikadakı orbitin sönməsi ilə birlikdə 27 milyon illik dövrdə baş verə bilər", - deyə araşdırma müəllifləri qeyd ediblər.

Belə ki, 66 milyon il əvvəl planetdəki bütün həyatın 70%-i asteroid zərbəsindən sonra tükənib. Sonradan, paleontoloqlar belə kütləvi sönmələrin təsadüfi bir hadisə olmadığını, müəyyən bir dövriyyəyə sahib olduğunu kəşf ediblər.

Yeni elmi əsərin müəllifləri quru heyvanlarının kütləvi şəkildə məhv olması barədə məlumatları araşdıraraq, okean həyatının yox olması ilə üst-üstə düşdüyü qənaətinə gəliblər.

Onlar yeni statistik təhlillər apararaq, bu hadisələrin təxminən 27,5 milyon illik bir dövrü əhatə etdiyini hesablayıblar.

Kütləvi məhv olma tək dövrü hadisə deyil. Yer səthinə düşən asteroidlər və kometlərin yaratdığı toqquşma kraterlərinin yaşı da həmin vaxt çərçivəsinə uyğundur.

Astrofiziklər Günəş sistemində hər 26-30 milyon ildən bir kometa yağışlarının baş verdiyini, planetlərə çırpıldığını və kütləvi şəkildə yox olmaya səbəb olduğunu irəli sürüblər.

"Artıq məlumdur ki, quruda və dənizdə növlərin üç dəfə kütləvi məhv olması son 250 milyon ildəki üç ən böyük kosmik təsirlə eyni vaxtda baş verib", - deyə alimlər bildiriblər.

Yeni məlumatlar sübut edib ki, fəlakətlərin səbəbi yalnız kosmosda deyil. Qurudakı və okeanlardakı səkkiz kütləvi yox olma bazalt püskürmələri ilə üst-üstə düşüb. Bu püskürmələr buz dövrləri, turşu yağışı, ozon tükənməsi və radiasiya səviyyəsinin artması ilə müşayiət olunmalı idi.

Sputnik Azərbaycan