Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası

Ayrı-ayrı kristalların 3D modellərini təsvir edən yeni texnika alimlərə onların mükəmməl naxışlarında ortaya çıxan incəlikləri görmək üçün yeni bir pəncərə açıb. Nyu-York Universitetinin tədqiqatçıları bərk cisimlərin içərisinə baxmaq və onların necə böyüdüyünü müəyyən etmək üçün yeni üsul kəşf ediblər.

Alimlər kristalların strukturunda X-şüaların difraksiya olunduğu bucağı ölçməklə kristalın komponentlərinin bir-birinə necə uyğunlaşdığı barədə nəticə çıxara biliblər. Lakin rentgen kristalloqrafiyasının öz hüdudları var. “Nature Materials”da dərc olunan yeni bir araşdırmada molekulyar kristalların strukturlarının səpilmə üsulları ilə müəyyən edildiyi, fərdi atomların təkrar vahidlərindən ibarət kristallar üçün olmasa da, nəhayət, bu faktı dəyişdirməyi vəd edən yeni bir texnika təsvir edilib. Bu, adi mikroskop altında görünən və kifayət qədər böyük olan kolloid hissəciklərə əsaslanan nümunələrdən ibarət kristallara da aiddir.

Belə kristalların tədqiqi kristal dinamikasının dərk edilməsində irəliləyişlərə imkan verib. Lakin bu texnikanın da məhdudiyyətləri var. Nisbətən mürəkkəb kolloid kristalları təsvir etməkdə çətinliklər yaranıb.

Nyu-York Universitetinin tədqiqatçıları tərəfindən irəli sürülən yeni texnika nisbətən mürəkkəb kristalların kolloid analoqlarının öyrənilməsinə də imkan verəcək. Yeni tədqiqat, bir növü digərindən ayırmaq üçün fərdi kolloid hissəciklərin flüoresan boya ilə effektivliyini nümayiş etdirir və ən başlıcası, kristallar əmələ gəldikdən sonra bunu davam etdirir. Bu o deməkdir ki, nəhayət, alimlər tam formalaşmış kristalın “içinə baxa” və onun daxilini birbaşa müşahidə edə bilərlər.

Tədqiqat rentgen şüalarının kəşfindən 100 ildən çox müddət sonra bəşəriyyətə kristal quruluşun incəlikləri haqqında ilk ipucu verib.

AzərTac